در گفت وگو با گل سپید مطرح شد؛
حفظ شاهوار خط قرمز مردم شاهرود است
گل سپید: شاهوار تامین کننده بخش اعظم آب مورد نیاز دشت بسطام و بخش های مختلف شهرستان شاهرود است، کوهستانی حیات بخش که طی سال ها با معدن کاوی مخرب و بحران زیست محیطی دست و پنجه نرم می کند.
خبرگزاری مهر، گروه استان ها: آب برای همه مایه حیات است و اما برای کشاورزان از نان شب هم واجب تر؛ کشاورزها به جهت اینکه محصول باکیفیت پرورش دهند به آب نیاز دارند. در سالهای اخیر با کاهش بارش از یک سو و تخریب منابع طبیعی از طرفی شاهد می باشیم که بیشترین تأثیر منفی بر زندگی کشاورزان گذاشته شده است.
شاهوار یکی از با اهمیت ترین منابع آبی شرق استان سمنان به حساب می آید که نزدیک به یک دهه با تخریب و پاک تراشی معدن کاران روبرو شده است. با محمد حسین خنکال دبیر خانه کشاورز استان سمنان درباره ی اهمیت شاهوار و منابع آبی در زندگی و کار کشاورزان به گفتگو نشستیم. در این گفتگو همچنان نگاهی به اهمیت شاهوار برای استان سمنان می اندازیم.
*شاهوار چه میزان بر کشاورزی شهرستان شاهرود تأثیر گذار است؟
شهرستان شاهرود از نظر وسعت و جمعیت و هم این که قطب کشاورزی به حساب می آید از چند خاصیت مهم برخوردار می باشد که محصولاتش را متمایز می کند. ما در بررسی ها به این نتیجه رسیدیم که منبع آبخیز و آبریز همه شهرستان شاهرود شامل بخش مرکزی شاهرود و بخش بسطام که شامل بسطام، مجن، رودیان و روستاهای توابع که بی ارجمند نیز می شود به ویژه ذخیره آب شهرستان و دشت بسطام از شاهوار تامین می شود.
برفی که در شاهوار می بارد، سال به سال ثابت می ماند و از نظر زمین شناسی آن چه که از کوه شاهوار به سمت پایین جاری می شود در لایه های زمین نفوذ کرده و منابع آبی کل شهرستان شاهرود را تقویت می کند. آب شاهوار چند مزیت دارد؛ اول این که به لحاظ کمی بخشی مهمی از آب شاهرود را تامین می کند و دیگر این که باکیفیت ترین آب را دارد. برای مثال ما در مجن می گوئیم این آب برف است یعنی آبی که هم بسیار عالی است و هم بسیار می تواند مهم باشد.
مسیر آب منطقه شاهوار که با سیل تاش، شاهکوه و مجن جاری بود، مشخصاً در محلی به نام «کال» سر ریز می شد. این مسیر به قدری با برکت بود که باغزندان، شاهرود، رویان، اردیان، یونس آباد را آب می داد و حتی به پایین دست ها مانند روستای «تل» می رسید حتی پس از زیر استاق نیز به سمت شوره زار دامغان می رفت و آنرا آبیاری می کرد جالب است بدانید مسئولان با بوجودآوردن سد نعیم آباد در شهرستان شاهرود جلوی آنرا گرفتند و از آن زمان دیگر آبی جاری نمی گردد.
* سد چه مشکلاتی را برای کشاورزان بوجود آورده است؟
این سد خاکی برای این ساخته شد که کمبود آب پایدار شاهرود را چاره کند اما از دید کشاورز، دردی را دوا نمی کنند و فقط تزریق کننده آب است. با جاری شدن سیل، لایه ها نیز با آن جاری می شود و زمانی که لایه تشکیل می شود از هر عایق و یا پلاستیکی محکم تر می شود و آب در آن فرو نمی رود پس به منابع آبی چیزی افزوده نمی کند در صورتی آب می تواند تزریق شود که از آن بدنه بالاتر بیاید البته مشکل ما فقط به سد مربوط نمی گردد، وجود معدن مخرب مشکل اصلی تری است.
*فعالیت های شرکت بوکسیت چه خطراتی را برای آب شاهوار ایجاد می کند؟
آلومینای جاجرم با بهانه اشتغالزایی دو هزار نفر می خواهد مایه حیات شهرستان شاهرود را به خطر انداخته و آب شاهرود را آلوده کند که شاهوارنشینان پای این مورد ایستادگی می کنند. در این خصوص برخی از افراد نمی دانند و تعدادی از آنان که به مسائل آگاه هستند اقدامی نمی کنند. این را تمام شاهرودی ها باید بدانند که زندگی آنها در معرض نابودی قرار دارد چونکه ما امسال با ۳۰۰ لیتر کمبود آب مواجه هستیم و آب آشامیدنی موضوع تنها کشاورز و دامدار نیست بلکه از نوزاد یک ساله تا پیرمرد ۱۰۰ ساله به آن نیاز دارد.
*در بالا به این اشاره شد که شهرستان شاهرود از آب پایدار بی بهره است، منبع آب پایدار شهرستان های دیگر استان کدام هستند؟
استان سمنان چهار شهرستان بزرگ دارد که عبارت هستند از سمنان، دامغان، گرمسار و شاهرود؛ حبله رود آب پایدار غربی ترین شهرستان استان، یعنی گرمسار است که زمستان و تابستان جاری است. سمنان نیز از دو منبع آب پایدار به نام چشمه گل رودبار و روزیه برخوردار می باشد. چشمه علی دامغان و سد شاهچراغ در شهر صد دروازه بصورت پایدار جاری است اما این شاهرود است که آب پایدار ندارد در نتیجه ما در شهرستان شاهرود به آب چاه وابستگی پیدا کردیم. حالا با عنایت به شرایط چاه آب نیز دیگر آبی ندارد.
*در صحرای جلالی شاهرود قنواتی وجود دارند که قدمت آنها به بالای ۱۰۰ سال می رسد، رویان و دیزیج چگونه از این آب استفاده می کنند؟
در گذشته که چاهی نبوده آب از قنوات تامین می شده است. قنات رویان، قنات دیزیج، قنات باغ زندان وقنات شاهرود از چهار قنات مهمی به شمار می روند که گذشتگان در بالادست و در صحرای جلالی این قنات ها را ایجاد کردند و الان آبی که در رویان جاری است حق آبه آن شامل دیزیج نیز می شود.
دوست داریم کسانی که مدرک دانشگاهی دارند به این سؤال پاسخ دهند که چگونه در ۲۰۰ الی ۳۰۰ سال پیش مردم این چهار قنات مهم را در صحرای جلالی ایجاد کردند و در محلی مانند بدشت و سعد آباد این قنات را نزدند چطور می دانستند که این منطقه آب باکیفیت دارد و چطور می دانستند که آب مهم شاهوار بوسیله همین قنوات به شاهرود می رسد. پس این خود اهمیت حیاتی شاهوار برای کشاورزی شهرستان شاهرود را نشان داده است.
*شما در جایگاه کشاورز کیفیت آب پایین کوه را چگونه ارزیابی می کنید؟
در دشت بخش مرکزی هرچه قدر که از دامنه کوه پایین تر بروید به این نتیجه خواهید رسد که کیفیت آب کاسته می شود. من با آزمایش به این نتیجه رسیدم و کشاورز با تجربه با یک نگاه می تواند درک کند. برای درک این مورد نیاز به مدرک ندارد چونکه تک انگورها برگ سبز ندارد و همه خشک و گرفتار سوزش شدند به این مفهوم است که آب اثر خودرا گذاشته است و کلر و آب و هوای گرم نیز در این مورد تأثیر گذار بودند. به عبارت دیگر تخریب شاهوار نه فقط کمیت بلکه کیفیت آب شاهرود را هم دست خوش تغییر و تأثیر خواهدنمود.
* درباره ی اهمیت آب صحبت شد حالا درباره ی برق نیز بگویید قطعی برق چاه های کشاورزی چه مشکلاتی برای شما بوجود آورده است؟
من در حضور رییس دادگستری استان سمنان از قطع برق چاه آب اعتراض کردم و وی در پاسخ اظهار داشت که برق سیمان و فولاد را نیز قطع کردیم. من که از پاسخ وی قانع نشدم باردیگر با اعتراض گفتم که این کارخانه با قطع برق عرضه محصول خودرا کم می کنند و در نتیجه قیمت محصولات خودرا می افزایند اما با قطع برق چاه، محصول کشاورز بطور ریز پرورش یافته و آنرا نصف قیمت به فروش رسانده و ضرر می کند برای مثال انگور ۲۰ هزار تومانی ۹ هزار تومان فروخته می شود.
رئیس دادگستری در مورد اعتراض ما اظهار داشت که این مساله را به اطلاع استاندار می رساند. در این مورد باید گفت رییس دادگستری در قوه قضائیه کار می کند و با استاندار چه همکاری دارد؟ قوه قضائیه، قوه مقننه باید مستقل اداره شود و هرکس کار خودش را انجام دهد و قاضی باید کار خودش را انجام دهد.
*کشاورزان شاهرودی برای مقابله با کم آبی از چه روش هایی استفاده می کنند؟
زمانی، کشاورزان صیفی جات را زیاد برداشت می کردند اما حالا به علت کم آبی مراعات کرده و کشت صیفی جات را حدودا کنار گذاشتند. امروز، اولویت آنها زارعت گندم و جو است و دیگر این که کشاورزان بر روی باغات سرمایه گذاری کردند، چونکه صیفی جات را می توان امسال کشت کرد و سال دیگر خیر؛ اما درخت را نمی توان حذف نمود. درختی که ۱۰ تا ۱۵ سال عمر دارد را نمی توان به آسانی از میان برداشت.
*و در آخر؟
این آب تمدن هفت هزار ساله ما را به وجود آورده است. زمانی در کشورمان ۲۰۰ از میلیارد متر مکعب ذخیره آب برخوردار بودیم که متأسفانه آنرا اصطلاحاً پیش خور کردیم. آب چون مایه حیات ما است و به آن وابسته هستیم.
به عبارت دیگر آب خط قرمز مردم شهرستان به حساب می آید و هیچ کسی از نهادهای حاکمیتی و خصوصی حق تجاوز به آنرا ندارد. برای همین است به کشاورزان اعلام می کنم که کم بخوریم تا برای همیشه ذخیره نماییم. قرار نیست که ما همه آب را تمام نماییم تا نسل های بعدی از داشتن نعمت آب بی بهره شوند.
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب