به مناسبت روز جهانی كوهستان

از كوه هایی كه بلعیده شده اند تا علل بی توجهی به محیط زیست كوهستان ها

از كوه هایی كه بلعیده شده اند تا علل بی توجهی به محیط زیست كوهستان ها گل سپید: از سال 2003 میلادی تابحال روز 11 دسامبر بعنوان روز جهانی كوهستان شناخته می شود. بر طبق منشور جهانی كوهستان، نواحی كوهستانی جهان، بستر و خاستگاه تمدن هایی بسیار باارزش و اصیل بوده اند و هم اكنون كوه‏ ها یك پنجم سیمای زمین را می سازند، زیستگاه حداقل یك دهم از مردم جهان هستند، یك سوم مردم دنیا از جنبه‏ های مختلف مانند غذا، برق، چوب و مواد معدنی به كوه‏ها وابسته‏ و نیمی از مردم جهان از نظر تامین نیازهای آبی به آبخیزهای كوهستانی چشم دوخته اند.



به گزارش گل سپید به نقل از ایسنا، كوه ها در كشور ما نیز اهمیت ویژه ای دارند و حدود ۳۰ درصد مساحت كشور را نیز كوهستان ها تشكیل داده است و به لحاظ جغرافیای طبیعی اگر در فلات ایران، كوه وجود نداشت، آب و جنگل نیز شكل نمی گرفت. كوه ها از گذشته های دور به سبب كاركردهای بسیار و دست نیافتنی بودن دارای معانی بسیاری برای ایرانیان بوده اند. در این میان رشته كوه البرز كه در بخش شمالی ایران قرار دارد و شهرهای مهمی چون تهران در كوهپایه آن واقع شده است، به سبب ارتفاع و جهت كشیدگی شرقی و غربی دارای اهمیت بیشتری بوده اند اما بی توجهی به كوه بطور كلی، سبب شده تا نقش و جایگاه این عنصر طبیعی و محیط زیست باارزش در زندگی ما نادیده گرفته شود.

دكتر بابك داریوش – عضو هیات علمی و رئیس موسسه تحقیقاتی شیخ بهایی- در گفت و گو با ایسنا با اشاره به اینكه به دلیلهای مختلفی همچون فناوری و... كوه های البرز كاركرد و اهمیت خودرا از دست داده اند، اظهار می كند: كاهش كاركرد كوه ها سبب كاهش رابطه مردم و كوه ها شده و به تبع آن موجب كاهش معنای كوه در ذهن مردم شده است. بطور كلی می توان اظهار داشت كه این كوه ها در گذشته دارای كاركردهای عینی و ذهنی بوده و به مرور زمان این كاركردها را از دست داده اند تا جایی كه هم اكنون، تنها رابطه میان مردم و این كوه ها رابطه عینی و با كاركرد تفرجی و ورزشی است كه آن هم به روزهای تعطیل محدود می شود.

وی در ادامه با اشاره به اینكه در طرح های جامع شهر تهران مصوب سال های ۱۳۴۷ و ۱۳۸۵ تاكید بسیاری بر توجه به كوه های البرز بعنوان عناصر هویت بخش، نوستالژیك، منظرین و نشانه طبیعی شده است، می گوید: متاسفانه در عمل هیچ توجهی به این كوه ها نمی گردد این درحالیست كه كوه های البرز هم اكنون دارای ظرفیت های بسیاری هستند و می توانند مشكلات شهر تهران را كاهش دهند.

داریوش ادامه می دهد: برمبنای اعتقادات ایرانیان، كوه مقدس البرز، وسط زمین قرار دارد و به آسمان پیوسته است و طبق باوری كهن، زایش مهر را از آذرخش دو قطعه سنگ در كوه البرز می دانند. پل چینوت هم كه برمبنای باور ایرانیان باستان، روح انسانها بعد از مرگ، برای رسیدن به بهشت یا دوزخ باید از آن بگذرند هم در البرز قرار داشته است. در ایران به لحاظ جغرافیای طبیعی هم كوه یك اصل بوده و اگر كوه نبود، آب و جنگل نبود و فلات ایران اینگونه شكل نمی گرفت بدین سبب كاركردهای بسیار و دست نیافتنی بودن البرز در گذشته سبب شده بود تا معانی بسیاری برای ایرانیان داشته باشد كه این مساله هم در دوره مهر پرستی، هم دوره زرتشتی و هم دوران اسلام، قابل مشاهده می باشد.

این عضو هیات علمی دبیرخانه شهر اسلامی با اشاره به اینكه امروزه اغلب كاركردها و معانی تاریخی و اسطوره ای كوه از بین رفته است، تصریح می كند: مردم به كوه های تهران بی تفاوت هستند و معانی جدید این كوه ها در ذهن مردم آنقدر قوی نیست تا بتواند توجه آنها را نسبت به تخریب ها و بی توجهی برخی مسئولان به مصوبات گردنگیر آور طرح های جامع شهری جلب نماید. بطور كلی عوامل مختلفی سبب بی توجهی و تخریب طبیعت توسط مردم می شود كه همچون آنها می توان به كمبود آگاهی و آموزش در این عرصه، كاهش ارزش های اخلاقی و مذهبی و غلبه تفكر سرمایه داری در مواجهه با مسائل زیست محیطی اشاره نمود.

او معتقد است: برای سنجش میزان بی تفاوتی مردم تهران نسبت به كوههایشان كافیست واكنش مردم را نسبت به قطع درختان و تخریب كوه ءها مقایسه نماییم. كمپین هایی در پشتیبانی از حفظ درختان تهران تشكیل شده است – كه كاملا هم به جاست - اما در واكنش به تخریب كوه های «بی بی شهربانو» توسط كارخانه سیمان یا تخریب و تجاوز به حریم كوهستان كه منجر به پدید آمدن واژه كوه خواری شده است، هیچ مطالبه گری صورت نمی گیرد.

به گفته نویسنده كتاب انسان، طبیعت و معماری، در ایران باستان كوه های البرز جایگاه اسطوره ای و پر رمز و رازی داشت كه با تغییر باورهای مردم جایگاه آن به تدریج كم شد. ورورد مذهب موجب كاهش یا از بین رفتن تقدس كوه شد و ورود مدرنیته و فناوری هم این امكان را به مردم داد تا از مواهب كوه بی نیاز شوند و آنرا تسخیر كنند. بعنوان مثال كوه در گذشته كاركرد دفاعی برای شهر داشته، كه با تشكیل ارتش ملی (كه از دستاوردهای مدرنیته است) دیگر به آن نیازی نیست یا مثلا با انتقال آب رودخانه كرج به تهران، نیاز به چشمه ها و قنات های این كوه ها از بین رفته است یا ورود مدرنیته و فناوری، سبك زنگی و مدل معیشت مردم تهران را تغییر داد و كوه و دامنه آن دیگر منبع غالب تامین معیشت مردم نیست حتی روستاهای داخل و مجاور شهر هم در مدل معیشتی تغییر كردند و بدتر از همه فناوری امكان ساخت ساختمان های بلند را داده كه مانع از دیدن كوه از خیلی از نقاط شهر شده است.

این متخصص منظر كوهستان درانتها ضمن اشاره به اینكه برای ایجاد رابطه مطلوب با كوه، بهترین كار شناخت صحیح و همه جانبه آن و توجه به همه ظرفیت های آن است، اظهار می كند: از آنجایی كه سیر رابطه مردم و كوه نشان میدهد اول كاركرد و اهمیت كوه در ذهن مردم كمرنگ شده است و پس از آن مردم نسبت به آن بی تفاوت شده اند. هم اكنون برای توجه مردم به تخریب و تجاوز به حریم كوه ها و مطالبه گری مردم از مسئولان نسبت به اجرای موارد در رابطه با كوه های البرز در طرح جامع، لازم است باردیگر اهمیت این كوه ها و كاركردهای اسطوره های، تاریخی و اكولوژیك آن در ذهن مردم پر رنگ شود.




منبع:

1398/09/21
20:22:07
5.0 / 5
4510
تگهای خبر: آب , آسمان , جنگل , زندگی
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب
نظر شما در مورد این مطلب
نام:
ایمیل:
نظر:
سوال:
= ۱ بعلاوه ۱
گل سپید
golesepid.ir - حقوق مادی و معنوی سایت گل سپید محفوظ است

گل سپید

گل و گیاه