یك دریا، دو دیدگاه؛
آیا خزر آب می رود
گل سپید: تهران- نظرات مختلفی درباره تراز آب دریای خزر و تاثیر آن بر خلیج گرگان و تالاب میانكاله مطرح است؛ مركز ملی مطالعات و تحقیقات آب دریای خزر عنوان می كند تراز آب این دریا در حال بالا آمدن و نرخ كاهش تراز متوقف شده اما از جانب دیگر برخی دست اندركاران معتقدند تراز آب خزر همچنان رو به كاهش است.
مدتی است خلیج گرگان و تالاب میانكاله در استان گلستان تحت تاثیر نوسانات تراز آب دریای خزر، حدود 6 هزار هكتار و به روایتی دیگر 10 هزار هكتار از مساحت خویش را از دست داده است و از آنجائیكه این حوضه آبی زیستگاه هزاران پرنده بومی و مهاجر است و زندگی اهالی بومی به آن وابسته است، حفاظت از آن از اهمیت زیادی برخوردار می باشد.
به اعتقاد كارشناسان آن چیزی كه برای ادامه حیات خلیج گرگان مسلم است، تداوم اتصال آن به دریای خزر است كه دراین راستا نظرات مختلفی مطرح شده كه لایروبی و یا احداث كانال بعضی از این پیشنهادت است.
دراین راستا ستاد نجات خلیج گرگان و تالاب میانكاله با حضور كارشناسان و متخصصان چندین جلسه برگزار و نظرات را مورد بررسی و كارشناسی قرار داده است كه «شهرام فداكار» مدیركل دفتر سواحل و تالاب های ساحلی سازمان حفاظت محیط زیست روز شنبه درباره تصمیمات آخرین جلسه این ستاد به خبرنگار علمی ایرنا اظهار داشت: آخرین جلسه ستاد نجات خلیج گرگان و تالاب میانكاله خرداد ماه با حضور اعضا برگزار گردید و آخرین نظرات و پیشنهادات در این زمینه مطرح و مورد بررسی قرار گرفت.
وی اضافه كرد: در جلسات قبلی مقرر شده بود كه دانشگاه كشاورزی و منابع طبیعی گرگان مطالعه ای را بر روی خلیج گرگان انجام دهد كه در این جلسه ضمن عرضه آخرین مطالعات، یك سری اطلاعات هم از جانب مراجع رسمی دو استان مازندران و گلستان و معاونت دریایی سازمان محیط زیست عرضه شد.
فداكار ادامه داد: در گزارشی كه دانشگاه گرگان عرضه كرد عنوان شد كه خلیج گرگان و تالاب میانكاله به دلیل شرایط تراز آب دریای خزر در وضعیت اضطرار قرار دارند.
وی اظهار داشت: البته مراجع مختلف نظرات مختلفی را درباره تراز آب خزر عنوان می كنند بعنوان مثال مركز ملی مطالعات و تحقیقات آب دریای خزر عنوان می كند كه تراز در حال بالا آمدن است در واقع نرخ كاهش تراز متوقف شده و از 18 سانتمیتر در سال به 10 سانتیمتر در سال رسیده است یعنی 8 سانتیمتر در سال بهبود یافته است از جانب دیگر برخی منابع معتقدند كه وضعیت تراز همچنان رو به پایین است.
فداكار اضافه كرد: در مطالعه دانشگاه گرگان هم عنوان شد كه كاهش تراز همچنان وجود دارد كه در نهایت نتیجه گیری شد باید كانال های دهانه خلیج گرگان باز نگه داشته شود تا آب وارد خلیج شود.
وی تصریح كرد: البته تمام این موارد جای بحث و كارشناسی دارد كه در این جلسه هم بسیار بحث شد، مثلا گفته شد اگر لایروبی صورت گیرد تراز آب تالاب میانكاله بالا نمی رود چون به دریای خزر وصل است و تراز خزر هم در حال پایین رفتن است، یعنی هر چه سطح دریای خزر باشد تالاب هم همان وضعیت را خواهد داشت در نتیجه هر چقدر آب به داخل خلیج وارد كنید و یا كانال حفر كنید فایده ای ندارد و باز تراز تالاب میانكاله به همین شكل خواهد بود چون تابع تراز دریای خزر است.
مدیركل دفتر سواحل و تالاب های ساحلی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح كرد: برخی هم عنوان می كردند كه باید لایروبی صورت گیرد.
*** انجام عملیات متفاوت در بخش های غربی و شرقی تالاب
وی اظهار داشت: در نهایت تصمیم برای خلیج گرگان و تالاب میانكاله این شد كه چون دو بخش شرقی و غربی با دو كیفیت زیستگاهی متفاوت هستند اقدامات باید به صورت جداگانه صورت گیرد یعنی اقدام در ناحیه غربی با ناحیه شرقی متفاوت باشد.
فداكار اضافه كرد: در این راستا برای ناحیه شرقی پیشنهاد شد دهانه هایی كه خلیج گرگان را به خزر متصل می كنند باز نگه داشته شوند تا همچنان راه ورود آب به خلیج و تالاب میانكاله باز بماند.
وی ادامه داد: برای ناحیه غربی هم پیشنهاد شد تا یك سری اقدامات صورت گیرد تا دهانه نهرها و رودخانه هایی كه از سمت جنوب وارد تالاب می شوند باز نگه داشته شوند تا آب شیرین نهرهایی كه قبلا آب تالاب را تامین می كردند وارد شوند كه برای این منظور انجام لایروبی پیشنهاد شد و هم اینكه حقابه آن از حوضه های آبخیز تالاب تامین گردد.
وی اضافه كرد: همینطور عده ای این مورد را مطرح نمودند كه باید آب از نكارود به تالاب منتقل شود ؛ البته تمام اینها در حد فرضیه است چون هیچ مطالعه علمی صورت نگرفته تا ثابت كند انتقال آب از نكارود مثلا می تواند مشكل تالاب را حل كند.
مدیركل دفتر سواحل و تالاب های ساحلی سازمان حفاظت محیط زیست اظهار داشت: در شرایط فعلی تالاب هر چه آب وارد آن شود باز هم تراز ثابت نمی ماند چون دهانه تالاب باز است و آبی كه در آن ریخته می گردد از سوی شرق خارج و وارد خزر می گردد ازاین رو عملا افزایش ترازی اتفاق نمی افتد و آن 6 هزار هكتار و به روایتی 10 هزار هكتار از تالاب كه خشك شده به زیر آب نخواهد رفت در واقع فقط آب را از یك طرف وارد تالاب می نماییم و از سوی دیگر خارج می گردد.
وی تصریح كرد: البته تمام این مسائل قبلا در سازمان آب منطقه ای استان گلستان مطرح و حتی امتیاز دهی شده بودند، در واقع با قرار دادن در جداول ماتریسی تكلیف طرح ها بر مبنای اولویت مشخص شده بود اما چون اعضای ستاد در این دسته بندی به اتفاق آرا نرسیده بودند، دوباره عنوان شد.
فداكار تصریح كرد: اما آنچه مسلم است این است كه آن بدنه آبی باقیمانده در تالاب یا در خلیج نیاز به این دارد كه به خزر متصل بماند و به جهت اینكه متصل بماند باید كانال باز باشد حالا چگونگی باز نگه داشتن آنها به مطالعه نیاز دارد تا روش كار و روش فنی آن مشخص شود.
وی با اشاره به اینكه مقرر شد این مورد به هیات دولت فرستاده شود اظهار داشت: اعضا تلویحا به اینكه لایروبی مختصری صورت گیرد رسیدند، سه كانال چپ اوغلی، خزینی و آشوراده آب را وارد خلیج می كند و اینكه كدامشان ارجحیت دارد باید مشخص شود.
فداكار تصریح كرد: البته اداره كل حفاظت محیط زیست استان مازندران در ناحیه غرب در حال لایروبی دهانه های نهرها و رودخانه های منتهی به خلیج و تالاب است و الان منتظر بازخوردی از این اقدام هستیم كه ببینیم آیا نهرها و رودخانه هایی كه دهانه آنها در حال لایروبی است می توانند كیفیت لازم را تامین كنند.
*** عجولانه كار كردن بر روی یك اكوسیستم كاملا اشتباه است
وی اظهار داشت: از جانب دیگر مركز ملی مطالعات و تحقیقات آب دریای خزر عنوان می كند كه روند كاهش تراز آب دریای خزر متوقف شده و حتی در حال افزایش می باشد ازاین رو با كنار هم قرار دادن این نتایج، فرصت كوتاهی به دست می آید تا بهترین تصمیمات برای نجات خلیج اتخاذ شود.
فداكار تصریح كرد: به صورت كلی در مطالعات قبلی مشخص شد كه تالاب میانكاله در شرایط اضطراری قرار ندارد یعنی در وضعیتی نیست كه اقدام عاجل بر روی آن صورت گیرد البته می دانیم كه وضعیت خوبی هم ندارد و بخش زیادی از آن خشك شده است.
وی اضافه كرد: تالاب میانكاله و خلیج گرگان قبلا هم تجربه خشك شدن را دارد، در سال 1357 كاملا خشك و ارتباطش با خزر قطع شده بود هر چند شرایط فعلی با شرایط 40 سال پیش متفاوت می باشد اما تجربه خشك شدن و قطع ارتباط را دارد و دوباره به حالت اول خودش برگشته است، اكنون هم پیش بینی ها نشان از افزایش تراز آب خزر دارد كه نشان داده است شرایط رو به اضطرار نمی رود تا اقدام اضطراری صورت گیرد بنابراین باید با حوصله بیشتری كار شود.
فداكار تصریح كرد: معمولا بر روی یك اكوسیستم كار كردن با عجله كاملا اشتباه است چون این روند در تالاب میانكاله و خلیج گرگان طی سال ها تكرار می شده و یك منحنی سینوسی داشته، همیشه خشك و دوباره پر آب می شده ازاین رو همواره این نوسان وجود داشته است.
وی اظهار داشت: به نظر می آید باید فرصتی حدود یك تا دو ماهه داده شود تا نتایج كارشناسی تر شود، روی بحث لایروبی دقت نظر بیشتری صورت گیرد چون این كانال ها مسیر تردد آبزیان و مسیر ارتباطی بین خزر و خلیج هستند ازاین رو انتخاب آنها برای لایروبی بسیار مهم می باشد و هم اینكه تا چه حد دستكاری و چه حجمی فعالیت صورت گیرد و اینكه آیا با این كارها وضعیت بدتر نمی گردد، باید تمام اینها مشخص و مدلسازی شود.
فداكار اضافه كرد: از جانب دیگر وقتی عنوان می گردد كه آب از نكارود به تالاب میانكاله در بخش غربی انتقال داده شود باید در نظر داشته باشیم كه فاصله بین نكارود تا میانكاله 4 تا 5 كیلومتر است ازاین رو اگر قرار باشد انتقال صورت گیرد حالا به شكل كانال یا با استفاده از لوله، بسیار انرژی بر و هزینه بر است، از طرفی هم عرصه های متعلق به مردم دستكاری می شوند و باید وضعیت تملك اراضی كه تحت تاثیر قرار می گیرند مشخص شود ازاین رو به همین سادگی نمی توان اقدام نمود و آب را از رودخانه كشید.
وی با تاكید بر اینكه برای تمام اینها باید یك جواب مشخص و فنی بیرون آید تا تصمیم نهایی گرفته شود اظهار داشت: البته انجام هركاری نیازمند پول است و الان هم اعتبار كافی وجود ندارد و فقط در حد انجام مطالعات است.
فداكار درباره نوسانات تراز خزر اظهار داشت: در تراز آب دریای خزر در فصول مختلف همواره نوسان وجود دارد، بر مبنای آخرین نتایج بررسی مركز ملی مطالعات آب دریای خزر اكنون نرخ كاهش از 18 سانتیمتر در سال به 10 سانتیمتر رسیده است یعنی 8 سانتیمتر بهبود یافته است اما پیش بینی ها مختلف است مثلا مركز مطالعات هواشناسی منطقه ای پیش بینی كرده بود كه در سال 2017 تراز خزر افزایش می یابد كما اینكه این اتفاق را مركز مطالعات دریای خزر هم به شكلی تایید نمود.
وی ادامه داد: از جانب دیگر دوره خشكسالی هم در كشور تكرار شد چون پیش بینی می كردیم بخشی از حقابه تالاب را وزارت نیرو تامین كند اما به دلیل فشار خشكسالی بر جامعه محلی و مردم، تامین آب شرب در اولویت وزارت نیرو است اگر هم مقرر است حقابه خلیج تامین گردد این كار هم كار ساده ای نیست كه بتوانیم از وزارت نیرو بخواهیم بخشی از سهم مصارف را به تامین حقابه اختصاص دهد.
فداكار اظهار داشت: پیش بینی می كردیم كه تامین حقابه اتفاق بیافتد كه متاسفانه تكرار خشكسالی مانع از آن شد، متاسفانه هر سال هم روند نامناسب ترمی شود تمام اینها مجموعه ای است كه به راحتی نمی توان تصمیم گیری كرد باید با دقت بیشتری پیش رویم تا در مدیریت اكوسیستم كار اشتباه دیگری مرتكب نشویم.
علمی 9014**1440
این مطلب را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب